Duurzaam gebieden ontwikkelen met GPR Stedenbouw – gemeente Hardenberg vertelt
Artikel 19 apr 2024 De praktijk van gebiedsontwikkeling kan tegenwoordig behoorlijk complex zijn. Een betaalbaar woonaanbod, financiële haalbaarheid, milieuaspecten en participatie moeten worden samengebracht tot een realiseerbaar plan. Hoe zorg je dat duurzaamheid daarin ook een plek krijgt? Belangrijk is om duurzaamheid van plannen en keuzes meetbaar en bespreekpaar te maken. GPR Stedenbouw helpt hierbij en wordt door verschillende gemeenten gebruikt om de integrale duurzaamheid in kaart te brengen.
GPR Stedenbouw is een praktisch instrument waarmee de duurzame prestaties van bestaande en plannen voor wijken inzichtelijk worden gemaakt. Kenmerken van een gebied of plan worden ingevoerd in de tool, en een duurzaamheidsscore (tussen 1 en 10) op vijf duurzaamheidsthema’s volgt. Daarmee vormt het instrument een handig hulpmiddel om duurzaamheid een plek te geven in het proces van gebiedsontwikkeling. Gemeentes gebruiken GPR Stedenbouw onder andere voor:
GPR Stedenbouw vormt bovendien een goede basis om, met behulp van GPR Gebouw, op gebouwniveau duurzaam resultaat te realiseren.
De duurzaamheidsprestaties van twee vroege ontwerpvarianten. De ontwerpen zijn later verder uitgewerkt, en duurzaamheid is geconcretiseerd, met betere scores als resultaat.
De gemeente Hardenberg is bezig met het maken van plannen voor de nieuwe wijk ‘Slagharen Noord’. Een mooie wijk aan de rand van Slagharen, met een gevarieerd programma van 124 woningen, waarbij de nadruk ligt op het realiseren van betaalbare woningen. Slagharen Noord moet een duurzame en toekomstbestendige wijk worden. Samen met de gemeente heeft Stichting W/E adviseurs met behulp van GPR Stedenbouw een proces ingericht om tot een duurzaam plan voor Slagharen te komen. Tijdens dit proces doorliepen we de volgende stappen:
Sessie over de duurzaamheidsambities van Slagharen Noord.
Gertjan Reil, de projectmanager van Slagharen Noord vertelt over dit proces en de resultaten.
Waarom is het voor jou belangrijk een duurzaam Slagharen Noord te maken?
“Ik zie de wereld om ons heen veranderen en ik vind dat we niet meer kunnen blijven ontwikkelen zoals we dat in het verleden hebben gedaan. Ik ben er daarom van overtuigd dat het toepassen van duurzaamheidsmaatregelen helpt om wijken en buurten robuuster en duurzamer en daarmee toekomstbestendiger te maken. Daarnaast biedt het toepassen van fysieke duurzaamheidsmaatregelen voor de gemeente heel veel kansen om deze te verbinden met sociale duurzaamheid en welzijn binnen een buurt of wijk.”
Hoe heb je het proces van duurzame gebiedsontwikkeling ervaren?
“Vooral heel leerzaam. Voor mijzelf en zeker ook voor onze organisatie. We hebben veel kennis binnen onze organisatie over duurzaamheid, maar dit is een van de eerste projecten waarbij we duurzaamheid integraal hebben meegenomen. De leidraad bracht dat allemaal mooi samen tot gezamenlijke ambities.”
Hoe heeft GPR Stedenbouw jou geholpen in dit proces?
“GPR Stedenbouw helpt ons doordat het containerbegrip ‘duurzaamheid’ meetbaar en bespreekbaar wordt. Doordat GPR Stedenbouw inzicht geeft hoe en op welke manieren bepaalde maatregelen effect hebben op het cijfer van een bepaald thema kan direct met verschillende afdelingen binnen de gemeente geschakeld worden over welke gevolgen dit eventueel heeft. De consequenties van duurzaamheidsmaatregelen worden hierdoor veel beter bespreekbaar.”
Kun je iets vertellen over hoe duurzaamheid uiteindelijk een plek heeft gekregen?
“Binnen gebiedsontwikkeling hebben we altijd te maken met de driehoek ruimtelijke kwaliteit (stedenbouwkundig plan) – programma – grondexploitatie. Binnen Slagharen Noord hebben we daar vanaf de start duurzaamheid aan toegevoegd. We hebben de ambities uit de duurzaamheidsleidraad als basis genomen voor het stedenbouwkundige plan, hier het programma aan toegevoegd en de consequenties hiervan opgenomen in de grondexploitatie. GPR Stedenbouw berekeningen bewaken tijdens het reken- en tekenproces de duurzaamheidsambities. Hierdoor maakt duurzaamheid, dankzij GPR Stedenbouw, integraal onderdeel uit van deze gebiedsontwikkeling.”
Welke lessen neem je mee naar volgende projecten?
“Dat het toepassen van GPR Stedenbouw verder gaat dan alleen de ontwikkeling Slagharen Noord. Om de duurzaamheid in het gehele ontwikkelingsproces te verankeren (van initiatief tot oplevering) zal de organisatie ook moeten gaan nadenken hoe de GPR-systematiek toe te passen. Van het tenderen van projecten tot het maken van bouwenveloppen of controleren van bouwaanvragen.”
Stedenbouwkundig plan Slagharen Noord.
De gemeente Hardenberg wil duurzame gebiedsontwikkeling verankeren in haar beleid en processen. Daarom gaat zij aan de slag met een groene en gezonde maatlat en maakt daarbij bewust gebruik van de praktijkervaring die de gemeente Hardenberg heeft opgedaan: “De raad wil een maatlat ontwikkelen die ook echt werkt in de praktijk. Daarom wordt de maatlat ontwikkeld aan de hand van gebieden die nu in ontwikkeling zijn, zoals de toekomstige woonwijk Slagharen-Noord. Zo is er meteen inzicht in hoe de ambities doorwerken in de praktijk van een nieuwe woonwijk of nieuw bedrijventerrein. Verschillende manieren worden onderzocht. Waarna de raad uiteindelijk een keuze maakt.” Bron: gemeente Hardenberg.
Naast dat dit project resulteert in een duurzaam Slagharen Noord vormt het ook een belangrijke basis om duurzame gebiedsontwikkeling in Hardenberg verder vorm te geven, wat gebruikt kan worden om een nog meer nieuwe, duurzame wijken te bouwen.
Recent actualiseerde W/E adviseurs GPR Stedenbouw, zodat de tool nog beter aansluit bij nieuwe wet- en regelgeving en belangrijke ontwikkelingen. Zo hebben circulariteit, natuurinclusiviteit en klimaatadaptiviteit een prominente plek gekregen. De actualisatie van de tool zal ook gepaard gaan met een nieuwe, passende naam: GPR Gebied.
De vijf thema’s van GPR Stedenbouw.
Wil je als eerste op de hoogte zijn van de lancering van de actuele versie van GPR Stedenbouw? Klik hier om je aan te melden om als eerste bericht te krijgen over deze lancering en extra informatie te ontvangen. Bij vragen kun je contact opnemen met Esmeralda Hemelaar, adviseur duurzaam bouwen bij Stichting W/E adviseurs.